Η Ισπανία αναμφισβήτητα κυριαρχεί στην παγκόσμια αγορά ελαιολάδου όσον αφορά την παραγωγή. Παρά τις μικρότερες σεζόν 2022/23 και 2023/24 σε σύγκριση με τον ιστορικό μέσο όρο της, το μερίδιό της στην παγκόσμια παραγωγή κάθε σεζόν παραμένει πολύ σημαντικό. Αν λάβουμε υπόψη τα στοιχεία της ΔΟΕ για τις τελευταίες έξι σεζόν – από το 2019/20 έως την τρέχουσα 2024/25 – η ισπανική παραγωγή ανήλθε κατά μέσο όρο στο 37% του παγκόσμιου συνόλου. Η μέση παγκόσμια παραγωγή ελαιολάδου κατά τις τελευταίες έξι σεζόν ήταν 3,75 εκατομμύρια τόνοι, πολύ χαμηλότερη από την τρέχουσα πρόβλεψη των 3,37 εκατομμυρίων τόνων.
Η μέση παραγωγή ελιάς στην Ισπανία τις τελευταίες έξι σεζόν είναι 1,13 εκατομμύρια τόνοι, επηρεασμένη σε μεγάλο βαθμό από την σεζόν 2022/23 (666.000 τόνοι) και την σεζόν 2023/24 (855.000 τόνοι). Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η ισπανική παραγωγή ελιάς έφτασε τους 1,49 εκατομμύρια τόνους την σεζόν 2021/22.
Ιστορικά, η Ιταλία και η Ελλάδα
συμπλήρωναν την τριάδα των παγκόσμιων παραγωγών ελαιολάδου, μια κατάσταση που έχει αλλάξει κάπως την τελευταία δεκαετία, ειδικά στην περίπτωση της Ιταλίας. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΔΟΕ από τις τελευταίες έξι σεζόν, η Ιταλία έχει παραχωρήσει τη θέση της ως ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός στον κόσμο από την Τουρκία, ενώ η Ελλάδα έχει χάσει την τρίτη θέση από την Τυνησία. Έτσι, η Ισπανία, η Τουρκία και η Τυνησία συμπληρώνουν την τριάδα που ηγείται σήμερα της παγκόσμιας παραγωγής ελαιολάδου. Ωστόσο, η διετής διάρκεια και η εναλλαγή μεγάλων σεζόν με πολύ μικρότερες είναι πιο έντονη στην Τουρκία και την Τυνησία από ό,τι στην Ελλάδα, για παράδειγμα.
Αυτή η μετατόπιση στο παγκόσμιο τοπίο παραγωγής είχε άμεσες επιπτώσεις στο διεθνές εμπόριο ελαιολάδων, αυξάνοντας την εξάρτηση της Ιταλίας από τις εισαγωγές για την κάλυψη της εγχώριας κατανάλωσης και των εξαγωγικών αγορών. Κατά τις τελευταίες έξι περιόδους, η Ιταλία έχει παράγει κατά μέσο όρο μόνο 293.000 τόνους, με κορύφωση τους 366.000 τόνους την περίοδο 2019/20 και χαμηλότερους 175.000 τόνους το 2023/24. Αυτά τα σημαντικά χαμηλότερα στοιχεία μπορούν να αποδοθούν σε διάφορους παράγοντες: από την εγκατάλειψη χιλιάδων μικρών αγροκτημάτων λόγω έλλειψης γενεαλογικής διαδοχής και κερδοφορίας, έως τα αυξημένα προβλήματα υγείας των φυτών και ιδιαίτερα στην ξηρασία στις κύριες περιοχές παραγωγής της, όπως η Απουλία, η Καλαβρία, η Σικελία και η Καμπανία.
Εν τω μεταξύ, ο ελληνικός ελαιώνας, ο οποίος έχει επίσης πληγεί σοβαρά από την κλιματική αλλαγή και τις υψηλές θερμοκρασίες κατά τη διάρκεια κρίσιμων περιόδων για την ελιά, έχει δει τη μέση παραγωγή του τις τελευταίες έξι σεζόν να μειώνεται στους 258.600 τόνους, με μέγιστο τους 345.000 τόνους και ελάχιστο τους 175.000 τόνους.
Αναδυόμενες χώρες όπως
η Τουρκία και η Τυνησία έχουν γίνει σημαντικοί παράγοντες τόσο στην παραγωγή όσο και στις εξαγωγές ελαιολάδου τα τελευταία χρόνια. Τα δεδομένα από την τρέχουσα σεζόν 2024/2025, κατά την οποία η Τουρκία αναμενόταν να παράγει 475.000 τόνους, καταδεικνύουν αυτό το νέο δυναμικό. Την σεζόν 2022/2023, έφτασε τους 451.000 τόνους. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΔΟΕ, η μέση παραγωγή της κατά τις τελευταίες έξι σεζόν είναι 295.833 τόνοι.
Ένας άλλος βασικός παράγοντας είναι το Μαρόκο, με φιλόδοξα σχέδια για την αύξηση του αριθμού των εκταρίων που καλλιεργούνται. Από το 2019/2020, έχει επιτύχει μέση παραγωγή 133.000 τόνων ανά σεζόν, φτάνοντας μάλιστα σε κορυφές 190.000 τόνων. Ωστόσο, η παραγωγή της τρέχουσας σεζόν, κάτω από 90.000 τόνους, δείχνει ότι υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος μπροστά του.
Η Ισπανία αναμφισβήτητα κυριαρχεί στην παγκόσμια αγορά ελαιολάδου όσον αφορά την παραγωγή. Παρά τις μικρότερες σεζόν 2022/23 και 2023/24 σε σύγκριση με τον ιστορικό μέσο όρο της, το μερίδιό της στην παγκόσμια παραγωγή κάθε σεζόν παραμένει πολύ σημαντικό. Αν λάβουμε υπόψη τα στοιχεία της ΔΟΕ για τις τελευταίες έξι σεζόν – από το 2019/20 έως την τρέχουσα 2024/25 – η ισπανική παραγωγή ανήλθε κατά μέσο όρο στο 37% του παγκόσμιου συνόλου. Η μέση παγκόσμια παραγωγή ελαιολάδου κατά τις τελευταίες έξι σεζόν ήταν 3,75 εκατομμύρια τόνοι, πολύ χαμηλότερη από την τρέχουσα πρόβλεψη των 3,37 εκατομμυρίων τόνων.
Η μέση παραγωγή ελιάς στην Ισπανία τις τελευταίες έξι σεζόν είναι 1,13 εκατομμύρια τόνοι, επηρεασμένη σε μεγάλο βαθμό από την σεζόν 2022/23 (666.000 τόνοι) και την σεζόν 2023/24 (855.000 τόνοι). Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η ισπανική παραγωγή ελιάς έφτασε τους 1,49 εκατομμύρια τόνους την σεζόν 2021/22.
Ιστορικά, η Ιταλία και η Ελλάδα
συμπλήρωναν την τριάδα των παγκόσμιων παραγωγών ελαιολάδου, μια κατάσταση που έχει αλλάξει κάπως την τελευταία δεκαετία, ειδικά στην περίπτωση της Ιταλίας. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΔΟΕ από τις τελευταίες έξι σεζόν, η Ιταλία έχει παραχωρήσει τη θέση της ως ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός στον κόσμο από την Τουρκία, ενώ η Ελλάδα έχει χάσει την τρίτη θέση από την Τυνησία. Έτσι, η Ισπανία, η Τουρκία και η Τυνησία συμπληρώνουν την τριάδα που ηγείται σήμερα της παγκόσμιας παραγωγής ελαιολάδου. Ωστόσο, η διετής διάρκεια και η εναλλαγή μεγάλων σεζόν με πολύ μικρότερες είναι πιο έντονη στην Τουρκία και την Τυνησία από ό,τι στην Ελλάδα, για παράδειγμα.
Αυτή η μετατόπιση στο παγκόσμιο τοπίο παραγωγής είχε άμεσες επιπτώσεις στο διεθνές εμπόριο ελαιολάδων, αυξάνοντας την εξάρτηση της Ιταλίας από τις εισαγωγές για την κάλυψη της εγχώριας κατανάλωσης και των εξαγωγικών αγορών. Κατά τις τελευταίες έξι περιόδους, η Ιταλία έχει παράγει κατά μέσο όρο μόνο 293.000 τόνους, με κορύφωση τους 366.000 τόνους την περίοδο 2019/20 και χαμηλότερους 175.000 τόνους το 2023/24. Αυτά τα σημαντικά χαμηλότερα στοιχεία μπορούν να αποδοθούν σε διάφορους παράγοντες: από την εγκατάλειψη χιλιάδων μικρών αγροκτημάτων λόγω έλλειψης γενεαλογικής διαδοχής και κερδοφορίας, έως τα αυξημένα προβλήματα υγείας των φυτών και ιδιαίτερα στην ξηρασία στις κύριες περιοχές παραγωγής της, όπως η Απουλία, η Καλαβρία, η Σικελία και η Καμπανία.
Εν τω μεταξύ, ο ελληνικός ελαιώνας, ο οποίος έχει επίσης πληγεί σοβαρά από την κλιματική αλλαγή και τις υψηλές θερμοκρασίες κατά τη διάρκεια κρίσιμων περιόδων για την ελιά, έχει δει τη μέση παραγωγή του τις τελευταίες έξι σεζόν να μειώνεται στους 258.600 τόνους, με μέγιστο τους 345.000 τόνους και ελάχιστο τους 175.000 τόνους.
Αναδυόμενες χώρες όπως
η Τουρκία και η Τυνησία έχουν γίνει σημαντικοί παράγοντες τόσο στην παραγωγή όσο και στις εξαγωγές ελαιολάδου τα τελευταία χρόνια. Τα δεδομένα από την τρέχουσα σεζόν 2024/2025, κατά την οποία η Τουρκία αναμενόταν να παράγει 475.000 τόνους, καταδεικνύουν αυτό το νέο δυναμικό. Την σεζόν 2022/2023, έφτασε τους 451.000 τόνους. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΔΟΕ, η μέση παραγωγή της κατά τις τελευταίες έξι σεζόν είναι 295.833 τόνοι.
Ένας άλλος βασικός παράγοντας είναι το Μαρόκο, με φιλόδοξα σχέδια για την αύξηση του αριθμού των εκταρίων που καλλιεργούνται. Από το 2019/2020, έχει επιτύχει μέση παραγωγή 133.000 τόνων ανά σεζόν, φτάνοντας μάλιστα σε κορυφές 190.000 τόνων. Ωστόσο, η παραγωγή της τρέχουσας σεζόν, κάτω από 90.000 τόνους, δείχνει ότι υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος μπροστά του.
