Θυμάρι: Ένα πανίσχυρο βότανο για την υγεία, πως χρησιμοποιείται

Είναι λέξη μεσαιωνική και αποτελεί υποκοριστικό της ελληνιστικής θύμος ή θύμον. Προέρχεται μάλλον από την ρίζα του ρήματος θύω, που η πρώτη του σημασία ήταν αναδίδω καπνό, επειδή προετοιμάζω θυσία. Βέβαια η συγκεκριμένη οσμή είναι ευχάριστη και γι” αυτό το θυμάρι ονομάσθηκε έτσι για την μοσχοβολιά του.

Το ξέρεις ότι το θυμάρι είναι γνωστό ως το φυτό με τις περισσότερες ευεργετικές ιδιότητες;

Μάλιστα, θεωρείται σύμβολο της δύναμης και της ανδρείας! Τι είναι όμως αυτό που το καθιστά τόσο ιδιαίτερο και εκτιμάται τόσο πολύ από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα;

Που το συναντάμε;

Το φυτό βρίσκεται σε χώρες της Μεσογείου, της Ασίας και της Βόρειας Αμερικής, ενώ υπάρχουν και καλλωπιστικές ποικιλίες θυμαριού που καλλιεργούνται σε κήπους. Στην Ελλάδα υπάρχουν 23 αυτοφυή είδη και τα πιο σημαντικά είναι:

1. Αγριοθυμάρι. Θύμος ο κεφαλωτός, που βρίσκεται σε πολλές βραχώδεις, ορεινές, ξηρές περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας.
2. Χαμοθρούμπι. Θύμος ο γραπτός, που τον βρίσκουμε σε διάφορες πεδινές περιοχές και λιβάδια της Μακεδονίας και της Θράκης.
3. Σμάρι. Θύμος ο αττικός ή θυμάρι της Aττικής. Βρίσκεται σε διάφορες βραχώδεις περιοχές της Αττικής, της Αχαΐας, Κορινθίας και Ολύμπου.

Ιστορία & Παράδοση

Το θυμάρι παίρνει το όνομα του από το αρχαιοελληνικό «θύω» που σημαίνει θυμιατίζω/ευωδιάζω/βγάζω καπνούς αλλά και θυσιάζω. Οι αρχαίοι Έλληνες το χρησιμοποιούσαν για το κάψιμο θυμιαμάτων στου βωμούς κατά τη διάρκεια τελετών θυσίας λόγω της μυρωδιάς του. Επιπλέον, το θυμάρι μαζί με μέλι και ξίδι αποτελούσε ένα μείγμα για να τονώσουν την εγκεφαλική λειτουργία.

Φαίνεται να υπάρχει στενή σχέση με τον θυμό που για τους αρχαίους δε σήμαινε την οργή αλλά τη ζωτική δύναμη και την βούληση. Μάλιστα, για τον Πλάτωνα ο θυμός αποτελεί ένα από τα τρία μέρη της ψυχής, την κινητήρια δύναμη της ανδρείας.

Ο Μέγας Αλέξανδρος αλλά και άλλοι πολεμιστές το χρησιμοποιούσαν πριν τις μάχες για να αποκτήσουν θάρρος και ανδρεία.

Θυμάρι και ιδιότητες

Οι ιδιότητες του θυμαριού το κάνουν χρήσιμο σε χρόνιες, μυκητιακές λοιμώξεις, καθώς και αποτελεσματικό φάρμακο για μολύνσεις των πνευμόνων όπως η βρογχίτιδα και η πλευρίτιδα. Το εύγευστο έγχυμα μπορεί να χορηγηθεί για μικρομολύνσεις του λαιμού και των πνευμόνων, ενώ τα νωπά φύλλα μπορούν να μασηθούν για να ανακουφίσουν τον ερεθισμένο λαιμό.

Στη φαρμακευτική:

• Η θυμόλη (το αιθέριο έλαιο του) έχει αντισηπτική και αντιμικροβιακή δράση και χρησιμοποιείται και στις μυκητιάσεις
• Επουλωτικές ιδιότητες
• Σπασμολυτική δράση
• Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία της γρίπης, του βήχα, του πονόλαιμου, του άσθματος και της βρογχίτιδας (και των υπολοίπων φλεγμονών του αναπνευστικού)
• Βοηθάει την ερωτική αναζωογόνηση
• Με στοματικές πλύσεις βοηθάει στη στοματική υγιεινή κατά της κακοσμίας, της ουλίτιδας, της τερηδόνας και της οδοντικής πλάκας
• Βοηθάει στη καλή λειτουργία του γαστρεντερικού συστήματος
• Καταπολεμά το άγχος, την ψυχική και σωματική εξάντληση, την αϋπνία και την κατάθλιψη
• Τονώνει την εγκεφαλική λειτουργία, το νευρικό σύστημα, την πνευματική διαύγεια καθώς και το ανοσοποιητικό
• Καταπραΰνει δερματικά προβλήματα
• Δυναμώνει το τριχωτό της κεφαλής
• Οι εντριβές με το θερμαντικό διάλυμά του ή η χρήση του στο μπάνιο, ανακουφίζουν από ρευματικές παθήσεις και μυϊκούς πόνους

Θυμάρι και είδη

Ωστόσο τα διάφορα είδη του θυμαριού μπορεί να έχουν αρκετά διαφορετική σύσταση και αυτό σημαίνει σημαντικές διαφορές σε ορισμένες βιολογικές δράσεις [1, 2]. Οι αναλύσεις έδειξαν ότι οι κύριες χημικές ενώσεις στο Τ. vulgaris είναι: θυμόλη, καρβακρόλη, καμφένιο, καρυοφυλλένιο, αβουτυλένιο, α-τερπενόλη, p-κυμένιο, γ-τερπινένιο, λιναλοόλη και βορνεόλη. Αλλά ενώ η περιεκτικότητα της θυμόλης είναι περίπου 50% στο αιθέριο έλαιο του T. vulgaris, το ποσοστό αυτό μπορεί να είναι 8% στο T. capitatus. Επίσης, η σύνθεση ενός αιθέριου ελαίου μπορεί να είναι αρκετά διαφορετική ακόμα και στο ίδιο είδος, ανάλογα με το χρόνος συγκομιδής. Μια μελέτη έδειξε πως η περιεκτικότητα σε καρβακρόλη του T. capitatus στη Βόρεια Σικελία ήταν 14,2%, 76,1% και 81,2% όταν ο χρόνος συγκομιδής στις 14/5, στις 19/6  και στις 16/7 [3].

Θυμάρι και ακμή

Όταν το θυμάρι βυθίζεται στο αλκοόλ για ημέρες ή εβδομάδες, μετατρέπεται σε διάλυμα γνωστό ως βάμμα. Το 2012, ερευνητές από το Leeds Metropolitan University, στη Βρετανία, δοκίμασαν τις επιδράσεις βαμμάτων θυμαριού στην ακμή. Τα ευρήματα παρουσιάστηκαν σε συνέδριο της Society for General Microbiology και ήταν εντυπωσιακά. Αυτό το φυσικό παρασκεύασμα βοτάνου καταπολέμησε τα βακτήρια που προκαλούν την ακμή καλύτερα από συνταγογραφούμενα προϊόντα τα οποία περιελάμβαναν υπεροξείδιο του βενζολίου (benzoyl peroxide) [4].

Πρέπει να σημειωθεί ωστόσο ότι η μελέτη αυτή ήταν εργαστηριακή. Πολλά φυτά έχουν ανασταλτικά αποτελέσματα στην ανάπτυξη βακτηρίων, μυκήτων και ιών in vitro αλλά δεν υπάρχουν πολλές κλινικές ενδείξεις σχετικά με την αποτελεσματικότητα και την ασφάλειά τους στη θεραπεία της ακμής.

Θυμάρι και αναπνευστικό σύστημα

Το αιθέριο έλαιο του θυμαριού, το οποίο λαμβάνεται από τα φύλλα του, χρησιμοποιείται συχνά ως φυσικό φάρμακο για το βήχα. Σε μια μελέτη, ένας συνδυασμός φύλλων θυμαριού και κισσού βοήθησε στην ανακούφιση του βήχα και άλλων συμπτωμάτων οξείας βρογχίτιδας [5].

Θυμάρι και στοματική υγιεινή

Σημειώστε ότι τα αντιφλεγμονώδη αποτελέσματα της θυμόλης έχουν τεκμηριωθεί σε αρκετές μελέτες. Η θυμόλη είναι αποτελεσματική στη μείωση των λοιμώξεων και αυτό την καθιστά ευεργετική για την στοματική υγεία. Έτσι, αποτελεί συστατικό σε πολλά οδοντικά προϊόντα, όπως π.χ. στο στοματικό διάλυμα Listerine [6].

Θυμάρι και ανοσοποιητικό σύστημα

Η θυμόλη είναι δραστική κατά των βακτηρίων όπως είναι η σαλμονέλα και ο σταφυλόκοκκος [7]. Αυτό καθιστά το θυμάρι χρήσιμο τονωτικό για το ανοσοποιητικό σύστημα σε χρόνιες λοιμώξεις.

Το φυτό έχει χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία σκουληκιών (ανθελμινθικό) σε παιδιά. Είναι χρήσιμο σε εντερικές λοιμώξεις και προσβολές, από gram-θετικά και gram-αρνητικά βακτήρια, μύκητες και ζύμες όπως ο Candida albicans.

Θυμάρι και εντομοαπωθητικό

Η θυμόλη είναι συστατικό πολλών φυτοφαρμάκων και παρασιτοκτόνων. Μια μελέτη έδειξε ότι το εκχύλισμα θυμαριού μπορεί να αποκρούσει τα κουνούπια όπως π.χ. το κουνούπι Τίγρης.

Το κουνούπι Τίγρης προέρχεται από τροπικές περιοχές της Νοτιοανατολικής Ασίας και από τη δεκαετία του 1990 έχει εξαπλωθεί σε όλο τον κόσμο, μεταφέροντας τον ιό του Δυτικού Νείλου, τον δάγκειο πυρετό και άλλες ασθένειες. Μια ερευνητική ομάδα στη Νότια Κορέα ανέφερε ότι ο συνδυασμός θυμόλης, άλφα-τερπινένιο και καρβακρόλης ήταν αποτελεσματικός στην εξόντωση των προνυμφών του.

Για να έχετε καλύτερα αποτελέσματα καταπολέμησης των παρασίτων, τρίψτε φύλλα θυμαριού ανάμεσα στα χέρια σας. Να σημειωθεί ότι οι Ρωμαίοι έκαιγαν και άπλωναν στο πάτωμα θυμάρι για να απομακρύνουν τους σκορπιούς.

Θυμάρι και σταθερότητα των μαγειρικών ελαίων

Η οξείδωση των λιπιδίων είναι ένα σοβαρό πρόβλημα κατά την επεξεργασία και αποθήκευση των τροφίμων. Μπορεί να προκαλέσει μείωση της ποιότητάς τους, της σταθερότητας και της ασφάλειας. Επιστήμονες από την Πολωνία εξέτασαν εάν το εκχύλισμα θυμαριού μπορεί να παρατείνει τη σταθερότητα του ηλιελαίου σε διαφορετικές θερμοκρασίες. Το συμπέρασμα ήταν ότι το θυμάρι σταθεροποιεί το ηλιέλαιο, κάτι που αποδόθηκε στα αντιοξειδωτικά του.

Το θυμάρι είναι ιδιαίτερα πλούσιο σε βιταμίνη Α και βιταμίνη C, δύο σημαντικά αντιοξειδωτικά. Τα 100 γρ. φύλλα του T. Vulgaris περιέχουν 4.751 Διεθνείς Μονάδες βιταμίνης Α και 160 mg βιταμίνης C. Η βιταμίνη Α είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση υγιών βλεννογόνων και του δέρματος καθώς και την καλή όραση. Η βιταμίνη C καταπολεμά προφλεγμονώδεις ελεύθερες ρίζες. Επίσης το θυμάρι είναι μια πλούσια πηγή φλαβονοειδών.

Θυμάρι και παρενέργειες

Το θυμάρι είναι ασφαλές όταν καταναλώνεται ως τρόφιμο. Δεν υπάρχουν αρκετές πληροφορίες για να γνωρίζουμε αν είναι ασφαλές σε φαρμακευτικές δόσεις που λαμβάνονται από το στόμα. Σε μερικούς ανθρώπους, μπορεί να προκαλέσει διαταραχή του πεπτικού συστήματος, πονοκέφαλο ή ζάλη.

Επίσης μπορεί να προκαλέσει επιβράδυνση στη πήξη του αίματος και να αυξήσει τον κίνδυνο αιμορραγίας, αν χρησιμοποιηθεί σε μεγάλες ποσότητες. Συνεπώς, μη χρησιμοποιείτε το θυμάρι για τουλάχιστον δύο εβδομάδες πριν από μια προγραμματισμένη χειρουργική επέμβαση.

Το θυμαρέλαιο μπορεί να ερεθίσει τους βλεννογόνους γι’ αυτό πρέπει να το αραιώνετε πάντα καλά. Έχει αναφερθεί μια περίπτωση στην Τουρκία όπου η κατάποση ελαίου 25 ml προκάλεσε ηπατοτοξικότητα [8].

Μην πίνετε μεγάλη ποσότητα ως αφέψημα και για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Κατά την εγκυμοσύνη είναι πιθανότατα ασφαλές το θυμάρι σε κανονική δόση, ωστόσο αποφύγετε το ρόφημα σε θεραπευτικές δόσεις αν είστε έγκυος ή θηλάζετε.

Ορισμένα άτομα που είναι αλλεργικά σε φυτά της οικογένειας των χειλανθών (Lamiaceae) μπορεί να είναι αλλεργικά και στο θυμάρι.

Τέλος, το φυτό μπορεί να δρα σαν οιστρογόνο στο σώμα. Εάν έχετε κάποια πάθηση που μπορεί να επιδεινωθεί από την έκθεση σε οιστρογόνα, μην το χρησιμοποιείτε.

Στο Vita4you.gr θα βρείτε συμπληρώματα με θυμάρι!

Παραπομπές

1. Evaluation of the antibacterial and antioxidant activities of chitosan edible films incorporated with organic essential oils obtained from four Thymus species.
2. Assessment of Antioxidant and Antibacterial Properties on Meat Homogenates of Essential Oils Obtained from Four Thymus Species Achieved from Organic Growth.
3. Influence of harvesting time on composition of the essential oil of Thymus capitatus (L.) Hoffmanns. & Link. growing wild in northern Sicily and its activity on microorganisms affecting historical art crafts.
4. Thyme may be better for acne than prescription creams.
5. Efficacy and Tolerability of a Fluid Extract Combination of Thyme Herb and Ivy Leaves and Matched Placebo in Adults Suffering From Acute Bronchitis With Productive Cough. A Prospective, Double-Blind, Placebo-Controlled Clinical Trial.
6. THYMOL – ESSENTIAL OILS FOR ORAL HEALTH.
7. Medicinal and Functional Values of Thyme (Thymus vulgaris L.) Herb.
8. Acute Hepatitis Associated with Thymus Vulgaris
   Oil Ingestion; Case Report.

ΓΡΑΦΕΘ Η ΡΙΤΑ ΓΚΑΤΖΟΥΛΗ

BSc, Φαρμακοποιός, απόφοιτος Φαρμακευτικής Σχολής ΑΠΘ. Εξειδικευμένη στις Εναλλακτικές Θεραπείες, την Ομοιοπαθητική, την Ομοτοξικολογία, τα Ανθοϊάματα του Bach, τη Βοτανοθεραπεία, τη Γεμμοθεραπευτική. Υπεύθυνη για το ενημερωτικό Blog του Vita4you.gr. Περισσότερα

Αποποίηση ευθύνης

Το περιεχόμενο του παρόντος διαδικτυακού ιστοτόπου δεν αποτελεί και δεν μπορεί να εκληφθεί ως ιατρική συμβουλή, διάγνωση, θεραπεία ή υπόδειξη. Όλες οι πληροφορίες παρέχονται στους αναγνώστες από επαγγελματίες υγείας, αποκλειστικά και μόνο για ενημερωτικούς σκοπούς. Δεν υπάρχει καμία πρόθεση το περιεχόμενο αυτό να υποκαταστήσει την εξατομικευμένη ιατρική συμβουλή, διάγνωση, πρόγνωση ή θεραπεία.