Το ελαιοτριβείο αποτελεί το πιο κρίσιμο στάδιο για την παραγωγή του ελαιολάδου με πιο σημαντικό τον παράγοντα της ποιότητας. Το ελαιοτριβείο αποτελεί μονάδα υγειονομικού ενδιαφέροντος γιατί παράγει ένα τρόφιμο που απαιτεί αυστηρούς κανόνες ασφάλειας και υγιεινής.
Επίσης σημαντικό ρόλο κατέχει η ιχνηλασιμότητα από τον ελαιώνα έως το ράφι. Βασικό ζητούμενο για την ιχνηλάτιση του ελαιολάδου αποτελεί, μέσω του κωδικού που αναγράφεται στην τελική συσκευασία του προϊόντος (lot number, κωδικός συσκευασίας, QR code κτλ) να μπορούμε να φθάσουμε στον πρώτο κρίκο της αλυσίδας που είναι ο παραγωγός και η παράδοση της ελιάς.Η οικονομική κρίση των τελευταίων χρόνων οδήγησε αρκετούς παραγωγούς να τυποποιήσουν το ελαιόλαδο και να το εξάγουν σύμφωνα με το νόμο 323902.
Ας δούμε όμως ποια είναι η διαδρομή από το ελαιοτριβείο έως το ράφι για έναν παραγωγόΚατ’ αρχάς χρειάζεται έγκριση από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης.
Οι επιχειρήσεις παραγωγής και συσκευασίας ελαιόλαδου θα πρέπει να εγκρίνονται από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και να εφοδιάζονται με αλφαριθμητικό αριθμό. Το υπουργείο θα ελέγξει αν πληρούνται οι προδιαγραφές καλής λειτουργίας και στη συνέχεια θα τους δώσει άδεια λειτουργίας.Κατά δεύτερον, ο έλεγχος ποιότητας ελαιόλαδου δηλαδή η ένδειξη και τα χαρακτηριστικά του εξαιρετικού παρθένου ελαιόλαδου, του παρθένου ελαιόλαδου κτλ.
Ακολουθεί η υποβολή αίτησης. Η αίτηση γίνεται στο Τμήμα Ελαίας της Διεύθυνσης Π.Α.Π. Δενδροκηπευτικής του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων μέσω των Διευθύνσεων Αγροτικής Ανάπτυξης (Δ.Α.Α.) των οικείων Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων στην περιοχή των οποίων έχουν την έδρα τους.
Σε περίπτωση που η έδρα της επιχείρησης και οι εγκαταστάσεις τυποποίησης και συσκευασίας ελαιολάδου της επιχείρησης υπάγονται σε διαφορετικές Διευθύνσεις Αγροτικής Ανάπτυξης, η αίτηση υποβάλλεται στην Δ.Α.Α. στην περιοχή της έδρας της επιχείρησης με κοινοποίηση στις Δ.Α.Α. όπου βρίσκονται οι εγκαταστάσεις τυποποίησης και συσκευασίας της επιχείρησης.
Τα απαραίτητα δικαιολογητικά για την αίτηση είναι
α) αντίγραφο της άδειας λειτουργίας θεωρημένο από την εκδούσα αρχή,
β) σχέδια των εγκαταστάσεων συσκευασίας ελαιόλαδου και των δεξαμενικών χώρων θεωρημένα από την αρμόδια υπηρεσία της οικείας Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης και
γ) υπεύθυνη δήλωση θεωρημένη για το γνήσιο της υπογραφής με την οποία οι ενδιαφερόμενοι αναλαμβάνουν συγκεκριμένες υποχρεώσεις για την τυποποίηση του ελαιόλαδου.
Ας δούμε όμως ποιες είναι οι υποχρεώσεις των ενδιαφερόμενων.
Οι υποχρεώσεις αυτές είναι
α) να αποθηκεύουν σε χωριστούς δεξαμενικούς χώρους τα παρθένα ελαιόλαδα διαφορετικής καταγωγής,
β) να διαθέτουν όλα τα παραστατικά που τεκμηριώνουν την προέλευση του ελαιόλαδου,
γ) να τηρούν για τις ποσότητες παρθένου ελαιόλαδου που εξέρχονται και εισέρχονται από και προς την επιχείρηση ειδικές καρτέλες αποθήκης και
δ) να αποδέχονται να υποβάλλονται σε ελέγχους από τα αρμόδια όργανα.
Τέλος, για έναν παραγωγό ο οποίος δε διαθέτει γραμμή τυποποίησης θα πρέπει να απευθυνθεί σε νόμιμο τυποποιητήριο που τηρεί τους κανόνες ασφάλειας και υποστηριζόμενο από πιστοποιητικό ποιότητας υπηρεσιών. Έτσι η γενική διεύθυνση φυτικής παραγωγής του ΥΠΔΑΤ δίνει στη δημοσιότητα ενημερωμένο κατάλογο με τις εγκεκριμένες μονάδες τυποποίησης ελαιόλαδου σε ολόκληρη τη χώρα.
1) Οι Ελληνικές εξαγωγές τα τελευταία χρόνια αυξάνονται με ικανοποιητικούς ρυθμούς. Η προώθηση τροφίμων διαδραματίζει όλο και μεγαλύτερο ρόλο στην εξωστρέφεια της χώρας.Ο παραγωγός – αγρότης μπορεί να τυποποιήσει το προϊόν του αρκεί να εμπίπτει στην ισχύουσα νομοθεσία. Όμως οι παραγωγικές δραστηριότητες και αποφάσεις πρέπει να έχουν ως κεντρική κατευθυντήρια γραμμή την παραγωγή προϊόντων που να ανταποκρίνονται στις εκάστοτε προτιμήσεις των καταναλωτών.
Πρέπει να επισημάνουμε ότι η τυποποίηση παρουσιάζει τα εξής πλεονεκτήματα:
α ) Έχει θετική επίδραση στην οργάνωση της παραγωγής και της εμπορίας
β )Διασφαλίζει τη νομιμότητα των συναλλαγών και τη διαφάνεια των αγορών, ενώ απομακρύνει από τις αγορές τα προϊόντα μη ικανοποιητικής ποιότητας
γ ) Προστατεύει την υγεία και την οικονομία των καταναλωτών.
2) Η τυποποίηση ελαιολάδου είναι το πρώτο βήμα για να μπορέσει να εξάγει ο παραγωγός το προϊόν του. Εγγυάται την ποιότητα και προσδίδει την προστιθέμενη αξία. Βέβαια το μήνυμα για επώνυμο τυποποιημένο προϊόν βρίσκει ανταπόκριση κυρίως σε μικρούς παραγωγούς, όμως χρειάζεται υπομονή, επένδυση, χρόνο, συνεχή καινοτομία και ανάπτυξη για να διεισδύσουν στις αγορές.
Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι τα ελαιόλαδα τα οποία επιτρέπονται να κυκλοφορούν στο λιανικό εμπόριο εντός Ε.Ε. κατατάσσονται σε 4 κατηγορίες με βάση τα ποιοτικά τους χαρακτηριστικά.
α )Εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο (οξύτητα έως 0,8g ανά 100g)
β ) Παρθένο ελαιόλαδο (οξύτητα έως 2g ανά 100 g)
γ ) Εξευγενισμένο ελαιόλαδο
δ ) Πυρηνέλαιο
Οι δύο πρώτες κατηγορίες ενδιαφέρουν τον ελαιοπαραγωγό, καθότι οι δεύτερες προϋποθέτουν οργανωμένη βιομηχανική εγκατάσταση ως ελαιόλαδα βιομηχανικής επεξεργασίας.Η συσκευασία γίνεται μόνο σε εγκεκριμένα συσκευαστήρια.
Δεύτερο βήμα είναι η ετικέτα, δηλαδή η επισήμανση του ελαιολάδου, όπου αντιγράφονται υποχρεωτικά οι ακόλουθες ενδείξεις:
1. Η ονομασία (εξαιρετικό παρθένο, παρθένο κ.τ.λ).
2.Πληροφορίες για την κατηγορία όπως για το εξαιρετικό παρθένο πρέπει να γράφεται η φράση «Ελαιόλαδο ανωτέρας κατηγορίας που παράγεται απευθείας από ελιές και μόνο με μηχανικές μεθόδους».
3.Ο προσδιορισμός της καταγωγής που γίνεται σε επίπεδο Κράτους (π.χ. Ελληνικό προϊόν) και μόνο για τα ελαιόλαδα ποπ και ΠΓΕ επιτρέπεται ο προσδιορισμός της περιφέρειας.
4.Η καθαρή ποσότητα εκφρασμένη σε μονάδες όγκου.
5.Η επωνυμία και η διεύθυνση του παρασκευαστή, συσκευαστή ή διακινητή.
6.Η ημερομηνία ελάχιστης διατηρησιμότητας ως «αναλώσιμη κατά προτίμηση πριν από…».
7.Ο αριθμός παρτίδας.
8.Οι συνθήκες διατήρησης π.χ. «Διατηρείται σε δροσερό και σκιερό μέρος».
9.Ο αλφαριθμητικός κωδικός εγκρίσεις (EL) του συσκευαστηρίου.
Επόμενο βήμα είναι η Διαθρεπτική επισήμανση.
Σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 1169/2011 από τις 13/12/16, ο διατροφικός πίνακας γίνεται υποχρεωτικός για όλα τα παρασκευασμένα τρόφιμα και θα πρέπει να συμμορφώνεται με τις διατάξεις του εν λόγω κανονισμού.
| τα ελαιόλαδα τα οποία επιτρέπονται να κυκλοφορούν στο λιανικό εμπόριο εντός Ε.Ε. κατατάσσονται σε 4 κατηγορίες με βάση τα ποιοτικά τους χαρακτηριστικά |
3) Για να τυποποιήσει κανείς το ελαιόλαδο, χρειάζεται να πραγματοποιήσει κάποια δαπάνη η οποία κυμαίνεται ανά συσκευασία από 0,15 έως 0,38 ευρώ αναλόγως με το μέγεθος του περιέκτη και την ποσότητα.
4) Το ελαιόλαδο επιτρέπεται να συσκευάζεται σε δοχεία μέχρι 5 λίτρων. Οι περιέκτες είναι αναγκαίο να διαθέτουν σύστημα ανοίγματος που καταστρέφεται μετά το πρώτο άνοιγμα. Για τα υλικά συσκευασίας η νομοθεσία δεν καθορίζει κάτι συγκεκριμένο, όμως οι σκουρόχρωμες φιάλες είναι οι πλέον κατάλληλες για τη διακίνηση του ελαιολάδου, επίσης και τα λευκοσιδηρά δοχεία. Ωστόσο τα υλικά πρέπει να είναι κατάλληλα για τρόφιμα και να διαθέτουν πιστοποίηση. Σε κάθε περίπτωση να αποφεύγεται το πλαστικό δοχείο λόγω πλαστικοποιητών.
5) Το ελαιόλαδο αποτελεί σημαντικό κομμάτι της ελληνικής οικονομίας καθώς καλύπτει το 9% της αξίας αγροτικής παραγωγής στην Ελλάδα (έναντι 1% στην Ευρώπη).Κομβικό ρόλο στη διεθνή αγορά τυποποιημένου ελαιόλαδου διαδραματίζει η Ιταλία, η οποία εκμεταλλευόμενη τη διεθνή αναγνωσιμότητα του Ιταλικού ελαιολάδου και τα οργανωμένα δίκτυα προώθησης εισάγει χύμα ελαιόλαδο (κυρίως από Ισπανία και Ελλάδα και το επανεξάγει τυποποιημένο, κερδίζοντας υπεραξία τυποποίησης της τάξης των 1,3 / κιλό ).
Οι Έλληνες παραγωγοί δεν κατάφεραν να εκμεταλλευτούν τη διεθνή δυναμική των τελευταίων ετών, με αποτέλεσμα το μερίδιο της Ελλάδας στη διεθνή αγορά τυποποιημένου ελαιόλαδου να έχει περιοριστεί. Οι αιτίες που δρουν περιοριστικά στη δυναμική του κλάδου στην Ελλάδα αφορούν κυρίως διαρθρωτικές αδυναμίες σ’ όλα τα επίπεδα παραγωγής (όπως αναφέρει μελέτη της Εθνικής Τράπεζας).
Παρ’ όλα αυτά, είμαι πεπεισμένος ότι το τυποποιημένο ελαιόλαδο έχει προοπτική διάθεσης στην αγορά αρκεί να τηρούνται κάποιες ενέργειες προώθησης:–
η συμμετοχή σε εκθέσεις τροφίμων και ποτών τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό – εδώ σημαντική δουλειά κάνουν οι περιφέρειες.– η συμμετοχή σε Διεθνής Διαγωνισμούς διότι οι βραβεύσεις των Ελληνικών ελαιολάδου πιστοποιούν την ποιότητα του προϊόντος κι έτσι αποκτά αναγνωσιμότητα.
Το Ελληνικό επώνυμο ελαιόλαδο έχει αποσπάσει σημαντικές διακρίσεις στο εξωτερικό.– γευσηγνωσίες σε καταστήματα εντός κι εκτός Ελλάδας ώστε ο καταναλωτής να δοκιμάζει και να αξιολογεί.– προωθητικές ενέργειες στην εστίαση λόγω και τις πρόσφατης νομοθεσίας περί μη ξαναγεμιζόμενες φιάλες στα εστιατόρια.
Βεβαίως ο παραγωγός θα πρέπει:
– να προετοιμάσει εξαγωγικά την επιχείρηση του– να κάνει κατοχύρωση του Εμπορικού σήματος– να πιστοποιήσει το προϊόν του– να δημιουργήσει επαγγελματική σελίδα– να κάνει έρευνα – επιλογή χώρας– να διασφαλίσει την πληρωμή– να κάνει ασφάλιση πιστωτικού κινδύνου
Οφείλουμε να επισημάνουμε τη συμβολή του μάρκετινγκ στην ανάπτυξη του αγροτικού τομέα και της εφαρμογής στον κλάδο του ελαιολάδου αλλά μόνο με ίδια μέσα.
6) Οι παράγοντες επιτυχίας στην προσπάθεια ανάπτυξης των προϊόντων έχουν τρεις διατάσεις:
α )την οικονομική απόδοση
β ) τον ορίζοντα ευκαιριών
γ ) την επίδραση στην αγορά
Έρευνα εντόπισε τα ”κοινά συστατικά” ενός μεγάλου αριθμού επιτυχημένων νέων προϊόντων. Αυτά είναι:
– Η ύπαρξη και αναγνώριση αναγκών στην αγορά– Η σωστή επικοινωνία μέσα και έξω από την επιχείρηση– Η ύπαρξη χρωματικών πόρων για την ανάπτυξη των προϊόντων
– Η προσαρμογή του προϊόντος στις λειτουργικές δυνατότητες της επιχείρησης
– Η ανωτερότητα – καινοτομία του προϊόντος
– Το ευνοϊκό ανταγωνιστικό περιβάλλον– Η οργανωτική δομή ανάπτυξης νέων προϊόντων
Κλείνοντας θέλω να τονίσω πως η προώθηση του Ελληνικού ελαιολάδου στις αγορές του κόσμου πρέπει να γίνει εθνική υπόθεση.
Άρθρο του Γιάννη Καμπούρη στο ”Γεωργία και Κτηνοτροφία”Πηγή – olivelawon.com
https://giorgoskatsadonis.blogspot.com/2020/02/blog-post_14.html