Η Ευρώπη θέλει να φέρει τους νέους πίσω στα χωράφια. Στις 21 Οκτωβρίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε τη νέα της «Στρατηγική για την Ανανέωση των Γενεών στη Γεωργία», ένα φιλόδοξο σχέδιο που στοχεύει στην αντιστροφή της τάσης ενός ολοένα και πιο γερασμένου τομέα. Ο στόχος είναι σαφής: να διπλασιαστεί το μερίδιο των νέων αγροτών έως το 2040, φτάνοντας το στο 24% του συνόλου. Για να επιτευχθεί αυτό, οι Βρυξέλλες καλούν τα κράτη μέλη να διαθέσουν τουλάχιστον το 6% των γεωργικών πόρων για την υποστήριξη μέτρων για όσους θέλουν να ξεκινήσουν ή να αναλάβουν μια γεωργική εκμετάλλευση. Αυτή η δέσμευση πρέπει να συνοδεύεται από εθνικά σχέδια και τακτική υποβολή εκθέσεων σχετικά με τα αποτελέσματα που έχουν επιτευχθεί.
Η ευρωπαϊκή γεωργία γερνάει με ανησυχητικό ρυθμό. Σήμερα, ένας στους δύο αγρότες είναι άνω των 57 ετών και μόνο το 12% είναι κάτω των 40 ετών. Αυτό το ποσοστό θέτει υπό αμφισβήτηση όχι μόνο το μέλλον του τομέα, αλλά και την επισιτιστική ασφάλεια και την παραγωγική αυτονομία της Ένωσης. Η κατάσταση επιδεινώνεται από την ερήμωση των νέων από τις αγροτικές περιοχές: μεταξύ 2013 και 2019, ο αριθμός των νέων ηλικίας μεταξύ 15 και 24 ετών που ζουν σε αγροτικές περιοχές αυξήθηκε από 3,6 σε 1,9 εκατομμύρια. Η ίδια τάση παρατηρείται και στην ηλικιακή ομάδα 25-29 ετών, η οποία μειώθηκε από 6,9 σε 5,9 εκατομμύρια. Και ενώ οι μεγαλύτεροι σε ηλικία αγρότες κατέχουν τη γη που καλλιεργούν, οι νέοι συχνά εργάζονται ως ενοικιαστές αγρότες, διαχειριζόμενοι 15 εκατομμύρια εκτάρια ενοικιαζόμενης γης σε σύγκριση με 10 εκατομμύρια εκτάρια ιδιόκτητης γης. Η πρόσβαση σε γη, πίστωση και συνεχιζόμενη εκπαίδευση αποτελεί ένα συγκεκριμένο εμπόδιο. Το 2022, η Επιτροπή εκτίμησε ένα χρηματοδοτικό κενό ύψους 14,1 δισεκατομμυρίων ευρώ για τους νέους αγρότες στην ΕΕ.
Για να αντιστραφεί αυτή η τάση, η νέα ευρωπαϊκή στρατηγική βασίζεται σε πέντε βασικούς πυλώνες: πρόσβαση σε γη, προτιμησιακή χρηματοδότηση, δεξιότητες, ποιότητα ζωής στις αγροτικές περιοχές και υποστήριξη για τη διαδοχή των επιχειρήσεων. Τα ανακοινωθέντα μέτρα περιλαμβάνουν:
- ένα υποχρεωτικό «πακέτο εκκίνησης» στην επόμενη ΚΑΠ, με συνεισφορές έως και 300.000 ευρώ για την ενθάρρυνση της εισόδου στον τομέα· μια πιο στοχευμένη αναδιανομή των ευρωπαϊκών κονδυλίων προς όφελος των νέων γεωργικών επιχειρηματιών·
- συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για την εγγύηση δανείων και ευνοϊκών επιτοκίων·
- τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου Γης, σχεδιασμένου για να διευκολύνει την πρόσβαση στη γη, να υποστηρίξει τη διαδοχή και να καταπολεμήσει την κερδοσκοπία στη γη·
- η ένταξη του ζητήματος των γενεών στο Ευρωπαϊκό Εξάμηνο και στις πολιτικές για τις συντάξεις·
- συμμετοχή νέων αγροτών στο πρόγραμμα Erasmus για Νέους Επιχειρηματίες, για την εκμάθηση νέων τεχνικών και επιχειρηματικών μοντέλων στο εξωτερικό·
- συγχρηματοδότηση των Υπηρεσιών Αντιμετώπισης Αγροτικών Περιστατικών, οι οποίες θα αντικαταστήσουν τους αγρότες κατά τη διάρκεια ασθένειας ή άδειας, βελτιώνοντας την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής.
Η Επιτροπή σκοπεύει να δράσει σε όλα τα μέτωπα: κοινές γεωργικές πολιτικές, εθνικά σχέδια, φορολογικές μεταρρυθμίσεις και τοπικές πρωτοβουλίες. Στόχος είναι η δημιουργία ενός οικοσυστήματος όπου οι νέοι μπορούν πραγματικά να επιλέξουν τη γεωργία ως έργο ζωής, όχι ως έσχατη λύση. Οι Βρυξέλλες μιλούν επίσης για «παραμονή» και «επιστροφή»: η παραμονή ή η επιστροφή στις αγροτικές περιοχές πρέπει να γίνει μια πραγματική δυνατότητα, όχι μια θυσία. Επειδή η γεωργία του μέλλοντος δεν μπορεί να βασίζεται αποκλειστικά στο αίσθημα του καθήκοντος, αλλά στην ελευθερία οικοδόμησης ενός βιώσιμου και αξιοπρεπούς μέλλοντος στην ύπαιθρο. Το μήνυμα είναι σαφές: εάν η Ευρώπη θέλει να διασφαλίσει την επισιτιστική της ασφάλεια και τη ζωτικότητα των περιφερειών της, πρέπει να θέσει ξανά τους νέους στο επίκεντρο του γεωργικού συστήματος. Και να το κάνει τώρα, πριν μείνουν μόνο αναμνήσεις στα χωράφια.
