Ο κόσμος των μελισσιών είναι ο κόσμος της συνεργασίας, της εργατικότητας και της ομαδικότητας. Θα μάθουμε, λοιπόν, πώς ζουν αυτά τα όμορφα έντομα, πως εργάζονται για να μας δώσουν το μέλι άλλα και τα μυστικά της καθημερινής τους ζωής.
Η μέλισσα είναι έντομο που ζει σε μεγάλες οικογένειες (40.000 – 50.000), με σαφή ιεράρχηση, οργάνωση και καταμερισμό εργασιών. Συνήθως οι εργάτριες μέλισσες εξειδικεύονται στη συλλογή ενός αγαθού (π.χ. νεκταροσυλλέκτριες, γυρεοσυλλέκτριες) ή ασχολούνται με διάφορες εργασίες μέσα στην κυψέλη.
Καθημερινά και όταν η ημερήσια θερμοκρασία είναι πάνω από τους 14 °C επισκέπτονται πολλά και διάφορα λουλούδια και δέντρα, για συλλέξουν νέκταρ ή μελίτωμα και γύρη. Ρουφάνε με τη προβοσκίδα τους το νέκταρ των λουλουδιών και άλλους γλυκούς χυμούς που βρίσκονται σε ζώντα φυτά, αποθηκεύοντας το νέκταρ στους θύλακες μελιού τους.
Οι εργάτριες μέλισσες (οι οποίες αποτελούν το 98% τουλάχιστον του πληθυσμού των κυψελών) είναι εκείνες που παράγουν το μέλι μέσα από μια περίπλοκη διαδικασία.
Απαιτείται ένας μεγάλος αριθμός εργατριών μελισσών, και καμία μέλισσα δεν μπορεί μόνη της να παράγει μέλι χωρίς τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας. Με λίγα λόγια, κάποιες μέλισσες πετάνε έξω από την κυψέλη, αναζητώντας νέκταρ. Στη συνέχεια, ρουφάνε το νέκταρ από τα λουλούδια και το αποθηκεύουν στο δεύτερο ειδικό στομάχι που έχουν (σχεδιασμένο ειδικά για την αποθήκευση του μελιού) ενώ πετούν πίσω στην κυψέλη. Μόλις φτάσουν στην κυψέλη, παραδίδουν το νέκταρ σε μια άλλη ομάδα μελισσών για να το “μασήσουν” .
Οι μέλισσες που ”μασάνε” συλλέγουν το νέκταρ και το μασούν για περίπου 30 λεπτά. Κατά τη διάρκεια της μάσησης, ένζυμα μετατρέπουν το νέκταρ σε μια ουσία που περιέχει μέλι μαζί με αρκετό νερό. Μετά από το μάσημα, οι εργάτριες διαχέουν την ουσία σε κηρήθρες, έτσι ώστε το νερό να μπορεί να εξατμιστεί, και να κάνει έτσι το μέλι πιο πυκνό και παχύρευστο.
Η εξάτμιση του νερού επιταχύνεται καθώς άλλες μέλισσες κάνουν αέρα με τα φτερά τους. Μόλις η παραγωγή του μελιού τελειώσει, μια άλλη ομάδα μελισσών είναι υπεύθυνη για να σφραγίσει τις κυψελίδες με κερί, έτσι ώστε το προϊόν να προστατεύεται.
Οι μέλισσες παράγουν και αποθηκεύουν τα προϊόντα τους (μέλι, βασιλικό πολτό, πρόπολη κλπ.) για δική τους χρήση. Μπορούν να επιβιώσουν τρώγοντας μέλι κατά τη διάρκεια του χειμώνα και σε άλλες περιόδους όταν η γύρη δεν είναι διαθέσιμη. Οι μελισσοκόμοι στην πραγματικότητα “κλέβουν” ένα μέρος αυτού του αποθέματος έκτακτης ανάγκης, όταν συγκομίζουν το μέλι.
Αλλά εάν η συγκομιδή γίνεται σε λογικά πλαίσια, οι μέλισσες θα αντισταθμίσουν την «κλοπή» και θα υποκαταστήσουν την ποσότητα μελιού που χάνουν από τον άνθρωπο, συνεχίζοντας τον κύκλο ζωής τους χωρίς περαιτέρω προβλήματα.