Το αιωνόβιο ελαιόδενδρο της Σάμου

Ελαιοκαλλιέργεια στη Σάμο

Η ελιά από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα αποτελεί την πρώτη καλλιέργεια της Σάμου. Ειδικότερα, σε κείμενά τους ο Αισχύλος χαρακτηρίζει τη Σάμο “ελαιόφυτον” ενώ ο θεατρικός συγγραφέας Αντιφάνης έγραψε “Η άριστη ποιότητα του Σαμιακού ελαιόλαδου, είναι το μέτρο για το ελαιόλαδο της υπόλοιπης Ελλάδας”.

Θρουμπολιά

Η παραδοσιακή ποικιλία ελιάς που καλλιεργείται στο νησί είναι η Θρουμπολιά η οποία κυριαρχεί στο νότιο τμήμα της. Είναι ποικιλία μεσόκαρπη, διπλής χρήσεως, κατάλληλη για την παρασκευή ελαιολάδου υψηλής ποιότητας και βρώσιμων ελιών, τις γνωστές “Θρούμπες”. Να σημειωθεί πως τα περισσότερα ελαιόδενδρα και ελαιώνες βρίσκονται σε οικισμούς της νότιας Σάμου. Το γεγονός αυτό αποδίδεται στην παρουσία φτωχών, πετρωδών και διαβρωμένων ασβεστολιθικών εδαφών, τα οποία η καλλιέργεια της ελιάς μπορεί να αξιοποιήσει.

Η “Ελιά της Εύας”

Η συνεχής και αδιάκοπη παρουσία της ελαιοκαλλιέργειας στη Σάμο φανερώνεται από την ύπαρξη αρκετών αιωνόβιων δένδρων στο νησί. Ένα από αυτά εντοπίζεται στον οικισμό “Μύλοι” κοντά στο Ηραίο της νοτιοανατολικής Σάμου. Πιο συγκεκριμένα, στην αυλή ενός σπιτιού βρίσκεται η “Ελιά της Εύας” όπως την αποκαλούν οι ντόπιοι σε υψόμετρο 40 περίπου μέτρων. Πρόκειται για ένα ζωντανό μνημείο της φύσης με το δένδρο να δεσπόζει αγέρωχο μέχρι τις μέρες μας, κουβαλώντας ιστορία δεκάδων αιώνων και η ηλικία του υπολογίζεται κοντά στα 2.000 έτη.

Θεωρείται το αρχαιότερο δένδρο της Σάμου και ένα από τα αρχαιότερα της Ελλάδας. Ο γκριζόχρωμος κορμός του δένδρου έχει διάμετρο κοντά στα 4 μέτρα και περίμετρο μεγαλύτερη από 12 μέτρα. Ωστόσο έχει απομείνει μόνο το εξωτερικό του τμήμα διαμορφώνοντας μια μεγάλη εσωτερική κοιλότητα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τους τελευταίους αιώνες να χρησιμοποιείται για στάβλισμα ζώων (γουρουνιών, κατσικιών) όπως επιβεβαιώνεται και από μαρτυρίες των κατοίκων του οικισμού. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως το ελαιόδενδρο διατηρεί την ευρωστία του καθώς παρουσιάζει καρποφορία στα κλαδιά του ακόμα και στα μεγαλύτερα ύψη του (έως και 6 μέτρα).

Σύνοψη

Το συγκεκριμένο ελαιόδενδρο αποτελεί ένα από τα μνημειακά δένδρα της χώρας μας. Η επιβλητικότητά του και η ευρωστία που παρουσιάζει, προκαλούν δέος και μεταδίδουν μια διαφορετική ενέργεια στον επισκέπτη – ερευνητή.