Τα τελευταία χρόνια αυξάνονται οι αναφορές στους βιοδιεγέρτες και στα biopesticides.Τι είναι όμως οι βιοδιεγέρτες και τα biopesticides και ποια η χρήση τους στην γεωργία;
Τα “Biopesticides” ορίζoνται από την EPA (U.S. Environmental Protection Agency) ως “Φυτοπραστατευτικά που περιέχουν προϊόντα φυσικής προέλευσης όπως ζωικούς οργανισμούς, φυτικούς οργανισμούς, βακτήρια και ορισμένα μέταλλα.” Όλα τα Biopesticides είναι φυτοπραστατευτικά και πρέπει να αντιμετωπίζονται και να εφαρμόζονται ως τέτοια. Ανήκουν σε μία από τις τρεις ομάδες:
- Μικροβιακά – ενεργό συστατικό είναι ένας ζωντανός μικροοργανισμός (μύκητες, βακτήρια, ιοί, πρωτόζωα) ή ένα προϊόν που παράγεται από μικροοργανισμό.
- Βιοχημικά – φυσικές ενώσεις που περιλαμβάνουν φυτικά εκχυλίσματα και φυσικές χημικές ουσίες.
- Φυτοπροστατευτικά που προέρχονται από διαγονιδιακά φυτά – τα προϊόντα που προκύπτουν από την εισαγωγή νέων γονιδίων στα φυτά (δηλαδή, το αποτέλεσμα της γενετικής μηχανικής).
Τα Biopesticides ελέγχουν τις ασθένειες των φυτών με πέντε τρόπους:
- Εξόντωση δια επαφής (διάτρηση) ή παρασιτισμός του παθογόνου- Ένα παράδειγμα αυτού είναι ένας ωφέλιμος μύκητας που επιτίθεται σε ένα παθογόνο μύκητα για να θραφεί ή ένας ωφέλιμος μύκητας που μολύνει και σκοτώνει ένα έντομο.
- Εξόντωση μέσω δευτερογενών μεταβολητών – Μερικοί μικροοργανισμοί παράγουν αντιβιοτικά που είναι τοξικά για τα παράσιτα.Υπάρχουν πολλά βακτήρια που το κάνουν αυτό.
- Ανταγωνισμός – Τα παθογόνα δεν μπορούν να αποικίσουν και να εισβάλουν σε ένα φυτό εάν η επιφάνεια του φυτού (φύλλα, ρίζες κ.λ.π.) είναι ήδη καλυμμένη με ωφέλιμους μικροοργανισμούς.
- Διέγερση της άμυνας των φυτών – Αν και πολύ διαφορετικά από το ανθρώπινο ανοσοποιητικό σύστημα, τα φυτά έχουν ένα είδος αυτοάμυνας. Οι ωφέλιμοι μικροοργανισμοί μπορούν να αναγκάσουν τα φυτά να «ενεργοποιήσουν» την άμυνά τους πριν συναντήσουν ένα παράσιτο. Το φυτό τότε είναι λιγότερο πιθανό να καταστραφεί από το παράσιτο.
- Προώθηση της ανάπτυξης των φυτών και της ανοχής στο στρες – Τα πιο υγιή φυτά είναι πιο ανθεκτικά όταν αντιμετωπίζουν μια ασθένεια.
Μερικές φορές ένα μεμονωμένο Biopesticide λειτουργεί με περισσότερους από έναν από τους παραπάνω τρόπους.
Οι βιοδιεγέρτες έχουν διαφορετικό πρωταρχικό σκοπό. Σκοπός τους είναι η ενίσχυση της άμυνας των φυτών (που μπορεί να οδηγήσει στο να είναι το φυτό λιγότερο ευάλωτο στην επίθεση από ένα παράσιτο).Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Βιομηχανίας Βιοδιεγέρτων (European Biostimulants Industry Council) έχει ορίσει ως βιοδιεγέρτη «ένα σκεύασμα που περιέχει μια ή περισσότερες ουσίες ή/και μικροοργανισμούς (π.χ. βακτήρια και μύκητες) των οποίων η λειτουργία, όταν εφαρμόζεται σε φυτά ή στη ριζόσφαιρα , είναι να διεγείρει φυσικές διεργασίες που ενισχύουν την πρόσληψη θρεπτικών ουσιών, την αξιοποίηση των θρεπτικών συστατικών απο το φυτό, την ανοχή στο αβιοτικό στρες και την ποιότητα των καλλιεργειών».
Οι βιοδιεργέτες περιλαμβάνουν μια μεγάλη ποικιλία συστατικών, τα οποία μπορούν να ταξινομηθούν στις ακόλουθες τέσσερις κατηγορίες:
- Μικροοργανισμοί (π.χ. μύκητες και βακτήρια).
- Εκχυλίσματα από φυτά ή φύκια.
- Οργανικά μόρια συμπεριλαμβανομένων διαφόρων συστατικών της οργανικής ύλης του εδάφους.
- Ανόργανα στοιχεία ή μόρια.
Οι βιοδιεγέρτες μπορούν να βελτιώσουν την υγεία των φυτών με πολλούς από τους ακόλουθους τρόπους :
- Βελτιώνουν την ποιότητα του εδάφους επηρεάζοντας τα χαρακτηριστικά του εδάφους όπως η ικανότητα συγκράτησης νερού, η δομή ή ο αερισμός.
- Βελτιώνουν την πρόσβαση των φυτών σε θρεπτικά συστατικά που υπάρχουν ήδη στο έδαφος.
- Διεγείρουν την άμυνα των φυτών ή με άλλο τρόπο αυξάνουν την ανοχή του φυτού στο στρες (από βιολογικές ή μη πηγές).
- Βελτιώνουν την ανάπτυξη των ριζών του φυτού (έτσι ώστε το φυτό να μπορεί να προσλαμβάνει καλύτερα τα θρεπτικά συστατικά).
- Βελτιώνουν τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά των καρπών του φυτού(π.χ. βελτιωμένη γεύση).
Ένας ζωντανός μικροοργανισμός που εφαρμόζεται στο έδαφος ή σε ένα φυτό και που προσβάλλει ή παρασιτεί ένα παθογόνο είναι ένας παράγοντας βιολογικής καταπολέμησης.
