“Μέχρι το έτος 2050, το παγκόσμιο γεωργικό τοπίο θα μπορούσε να είναι πολύ διαφορετικό από αυτό που φαίνεται τώρα.
Περίπου 10 δισεκατομμύρια άνθρωποι θα πρέπει να τραφούν, από τα σχεδόν 8 δισεκατομμύρια που υπάρχουν σήμερα στη Γη, και η κλιματική αλλαγή θα αλλάξει από πού προέρχεται αυτό το φαγητό. Ήδη, οι υψηλές θερμοκρασίες επιτρέπουν στα τροπικά τρόφιμα να ευδοκιμήσουν σε αναπτυσσόμενες περιοχές πιο βόρεια, όπου δεν το είχαν ξανακάνει – τα εσπεριδοειδή, για παράδειγμα, καλλιεργούνται στη Γεωργία και το αβοκάντο στο νησί της Σικελίας της Ιταλίας.
«Πάρτε τον υπολογιστή σας και πληκτρολογήστε την αλλαγή του κλίματος ακολουθούμενη από το αγαπημένο σας φαγητό και θα έχετε, τις μισές φορές, μια ιστορία κλιματικής αλλαγής που επηρεάζει το αγαπημένο σας φαγητό», λέει ο Michael Hoffman, συγγραφέας του βιβλίου Our Changing Menu που δημοσιεύτηκε πρόσφατα.
Μια νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό PLOS One μοντελοποιεί πώς οι συνθήκες καλλιέργειας για τρία δημοφιλή τρόφιμα – καφέ, κάσιους και αβοκάντο – θα αλλάξουν τα επόμενα 30 χρόνια και βρήκε ένα περίπλοκο τοπίο νικητών και ηττημένων.
Από τις τρεις καλλιέργειες, ο καφές θα πληγεί περισσότερο από την υπερθέρμανση: Το μοντέλο μελέτης προβλέπει συνολική μείωση έως το 2050 στον αριθμό των περιοχών όπου θα μπορούσε να αναπτυχθεί. Για τα κάσιους και τα αβοκάντο, τα αποτελέσματα ήταν πιο περίπλοκα. Ορισμένες αναπτυσσόμενες περιοχές θα αντιμετωπίσουν μειώσεις σε αυτές τις καλλιέργειες, ενώ άλλες, όπως οι νότιες Ηνωμένες Πολιτείες, πιθανότατα θα βρουν περισσότερη γη πιο κατάλληλη για τροπικές καλλιέργειες τροφίμων όπως τα κάσιους και τα αβοκάντο.
Αυτή η έρευνα επεκτείνεται σε προηγούμενες μελέτες που έχουν ήδη τεκμηριώσει την επιζήμια επίδραση που θα έχει η κλιματική αλλαγή στους κόκκους καφέ. Προσφέρει περισσότερες ενδείξεις πτώσης εξετάζοντας ένα ευρύτερο φάσμα παραγόντων, όπως το πώς το PH και η υφή του εδάφους θα μπορούσαν να αλλάξουν με περισσότερες βροχοπτώσεις. Είναι επίσης η πρώτη παγκόσμια ματιά στο πώς η κλιματική αλλαγή θα επηρεάσει τις περιοχές που καλλιεργούνται με κάσιους και αβοκάντο.
«Σίγουρα είναι δυνατό να προσαρμοστούμε σε πολλά μέρη» για να αντισταθμίσουμε τις μεταβαλλόμενες συνθήκες, λέει ο συγγραφέας της μελέτης Roman Grüter, περιβαλλοντικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης στην Ελβετία. Οι επιστήμονες και οι αγρότες πειραματίζονται ήδη με τη διασταύρωση ορισμένων καλλιεργειών για να δημιουργήσουν πιο ανθεκτικά χαρακτηριστικά που μπορούν να επιβιώσουν καλύτερα στην κλιματική αλλαγή. Σε ορισμένες περιοχές, όπως στην πολιτεία της Τζόρτζια και της Σικελίας, φυτεύονται εντελώς νέα είδη καλλιεργειών. Αλλά η μελέτη προειδοποιεί ότι αυτό μπορεί να μην είναι αρκετό.
«Κάποια στιγμή μπορεί να μην είναι δυνατό να αναπτυχθεί πια μια καλλιέργεια» στην παραδοσιακή της περιοχή, λέει ο Grüter.
Μοντελοποίηση του μέλλοντος
Μελέτες που μοντελοποιούν τον αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής στη γεωργία έχουν συχνά εξετάσει προσοδοφόρες καλλιέργειες όπως η σόγια, το καλαμπόκι και το σιτάρι. Ωστόσο, ο Grüter λέει ότι τα είδη των τροφίμων που καλλιεργούνται σε μικρής κλίμακας αγροκτήματα έχουν μελετηθεί λιγότερο, αν και θα είναι ένα κρίσιμο κομμάτι του παζλ κατά την προετοιμασία του παγκόσμιου εφοδιασμού τροφίμων για την κλιματική αλλαγή. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας, οι μικρές φάρμες παράγουν το ένα τρίτο της παγκόσμιας τροφής. Και οι τρεις καλλιέργειες που αναλύθηκαν στη μελέτη είναι επίσης σημαντικό να κατανοηθούν, επειδή σε αντίθεση με το καλαμπόκι ή το σιτάρι, φυτεύονται χρόνια πριν από τη συγκομιδή – πράγμα που σημαίνει ότι οι αποφάσεις σχετικά με το είδος των καλλιεργειών που θα αναπτυχθούν βασίζονται σε υποθέσεις σχετικά με τις μελλοντικές συνθήκες ανάπτυξης, όπως οι θερμοκρασίες και θερμοκρασίες μοτίβα βροχοπτώσεων.
Ο κόσμος έχει ήδη θερμανθεί κατά 1,1 βαθμούς Κελσίου (2 βαθμούς Φαρενάιτ), προκαλώντας περισσότερο θερμικό στρες στα φυτά και αύξηση της σοβαρότητας των φυσικών καταστροφών. Μέχρι το 2100, ο κόσμος θα μπορούσε να θερμανθεί κατά 3°C (5,5°F). Εξετάζοντας 14 διαφορετικά μοντέλα, οι ερευνητές προέβλεψαν πώς θα άλλαζαν οι παγκόσμιες συνθήκες κάτω από τρία διαφορετικά κλιματικά σενάρια: μια δραστική μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που περιορίζει τη θέρμανση στους 1,6°C (2,9°F), μια μέτρια μείωση που περιορίζει την θέρμανση στους 2,4°C (4,3°F) και το χειρότερο σενάριο όπου η θέρμανση υπερβαίνει τους 4°C (πάνω από 7°F).
Τα αποτελέσματα της μελέτης χαρακτηρίστηκαν από τρεις κουβάδες «καταλληλότητας»—υψηλή καταλληλότητα όταν μια συγκεκριμένη καλλιέργεια θα παρήγαγε την υψηλότερη απόδοση χωρίς να βασίζεται στην άρδευση και τα λιπάσματα.
Από τις τρεις καλλιέργειες, ο καφές επηρεάστηκε περισσότερο από το μελλοντικό κλίμα. Μέχρι το 2050, και στα τρία κλιματικά σενάρια, ο αριθμός των περιοχών που είναι πιο κατάλληλες για την καλλιέργεια καφέ μειώθηκε κατά 50%. Η πτώση ήταν κυρίως αποτέλεσμα της αύξησης των ετήσιων θερμοκρασιών σε χώρες παραγωγής καφέ όπως η Βραζιλία, το Βιετνάμ, η Ινδονησία και η Κολομβία.
Για τα κάσιους, οι μειώσεις διέφεραν ευρέως. Ορισμένες μειώσεις ήταν δραστικές. Στο Μπενίν της Δυτικής Αφρικής, οι υψηλές ετήσιες θερμοκρασίες αναμενόταν να οδηγήσουν σε μείωση σχεδόν 55 τοις εκατό στη γη ιδιαίτερα κατάλληλη για την καλλιέργεια κάσιους, ακόμη και όταν οι εκπομπές μειώθηκαν. Άλλες χώρες σημείωσαν μόνο μονοψήφια πτώση, εάν δεν γινόταν τίποτα περαιτέρω για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής. Συνολικά, ωστόσο, η γη κατάλληλη για την καλλιέργεια κάσιους προβλεπόταν να αυξηθεί κατά 17 τοις εκατό σε όλο τον κόσμο, χάρη στους ολοένα και πιο ζεστούς χειμώνες σε υψηλότερα και χαμηλότερα γεωγραφικά πλάτη όπως οι ΗΠΑ, η Αργεντινή και η Αυστραλία.
Τα αβοκάντο, που εξελίχθηκαν για να αναπτύσσονται σε τροπικά δάση, είχαν παρόμοια ποικίλα αποτελέσματα και είδαν αλλαγές στο πού μπορούν να αναπτυχθούν με βάση τις αλλαγές στις βροχοπτώσεις. Τα θερμότερα κλίματα μπορούν να συγκρατήσουν περισσότερη υγρασία, οδηγώντας σε περισσότερες βροχοπτώσεις, και οι περιοχές που θερμαίνονται αναμένεται να παράγουν περισσότερη βροχή μέχρι το 2050. Οι περιοχές που είναι οι καταλληλότερες για την καλλιέργεια αβοκάντο εκτιμάται ότι θα μειωθούν κατά 14 έως 41 τοις εκατό σε όλο τον κόσμο σε χώρες όπως η Δομινικανή Δημοκρατία και Ινδονησία, αλλά οι περιοχές που ήταν μέτρια κατάλληλες για την καλλιέργεια του καρπού αυξήθηκαν κατά 12 έως 20 τοις εκατό.
Στο Μεξικό, που σήμερα είναι ο κορυφαίος παραγωγός φρούτων, οι κατάλληλες συνθήκες καλλιέργειας αβοκάντο αναμενόταν να αυξηθούν κατά 66% σε 87%, με βάση τις εκπομπές που εκπέμπονται έως το 2050.
Τα αποτελέσματα της μελέτης συνάδουν με όσα έχει δει η κλιματολόγος γεωργίας του Πανεπιστημίου της Τζόρτζια, Pam Knox, στη λεγόμενη Peach State. Λέει ότι οι καλλιεργητές τροφίμων πειραματίζονται με νέα τρόφιμα που ταιριάζουν τώρα στο θερμαινόμενο χειμερινό κλίμα της περιοχής.
«Οι αγρότες το εκμεταλλεύονται ήδη αυτό στις νοτιοανατολικές ΗΠΑ δοκιμάζοντας νέες καλλιέργειες όπως ελιές και σατσουμά», λέει σε ένα email.
Προσαρμογή των τροφίμων για το μέλλον
Τι μπορεί να σημαίνουν τα ποικίλα αποτελέσματα της μελέτης για τον παγκόσμιο εφοδιασμό μας σε τρόφιμα το 2050;
Το πώς η κλιματική αλλαγή θα επηρεάσει τη μελλοντική επισιτιστική ασφάλεια χρειάζεται περισσότερη έρευνα, λέει ο Χόφμαν. Για παράδειγμα, λέει, η κλιματική αλλαγή αυξάνει την ποσότητα και το είδος των παρασίτων που επιτίθενται στις καλλιέργειες. Η φυσική υπόθεση μπορεί να είναι ότι αυτές οι καλλιέργειες θα μειωθούν, αλλά τι γίνεται αν αυξηθεί και ο αριθμός των αρπακτικών των παρασίτων; Καθώς ορισμένες αναπτυσσόμενες περιοχές επεκτείνονται ενώ άλλες συρρικνώνονται, είναι δύσκολο να προβλέψουμε τις τύχες συγκεκριμένων ειδών διατροφής.
Αυτό που είναι ξεκάθαρο, λέει ο Χόφμαν, ο οποίος ήταν πρώην εκτελεστικός διευθυντής στο Cornell Institute for Climate Smart Solutions, είναι ότι η πτώση μιας συγκεκριμένης καλλιέργειας μπορεί να έχει καταστροφικό αντίκτυπο σε τοπικό επίπεδο – «σαν ένα γιγάντιο εργοστάσιο που μετακινείται έξω από την πόλη».
Για να βοηθηθούν οι κοινότητες να αντιμετωπίσουν αυτήν την αλλαγή, η μελέτη λέει ότι οι καλλιεργητές τροφίμων θα πρέπει να προσαρμοστούν με διάφορους τρόπους, από τη χρήση καλλιεργειών για να διατηρήσουν το έδαφος υγιές έως την αναπαραγωγή πιο ανθεκτικών στο κλίμα ποικιλιών, όπως ο καφές που μπορεί να ανεχθεί υψηλότερες θερμοκρασίες.
Αλλά ως λύση, η αναπαραγωγή έχει περιορισμούς: Μπορεί να χρειαστούν χρόνια για να τελειοποιηθεί και οι κτηνοτρόφοι μπορεί να μην είναι σε θέση να συμβαδίσουν με τον ρυθμό της κλιματικής αλλαγής, λέει ο Charles Brummer, διευθυντής του κέντρου αναπαραγωγής φυτών στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, Davis. . Ακόμη και τα πιο ανθεκτικά στη θερμότητα φυτά μπορεί να μην είναι σε θέση να παράγουν με επιτυχία εάν τα κύματα καύσωνα γίνουν πιο έντονα και πιο συχνά.
Προβλέποντας δεκαετίες εκ των προτέρων πώς θα αλλάξει η γεωργία, οι επιστήμονες μπορούν να βοηθήσουν τους αγρότες να ξέρουν τι να περιμένουν και μπορούν να συμβουλεύσουν τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής για το πώς να ενθαρρύνουν τους αγρότες να χρησιμοποιούν πιο αποτελεσματικές μεθόδους καλλιέργειας, όπως καλλιέργειες για την πρόληψη της διάβρωσης ή τη φύτευση νέων καλλιεργειών όταν χρειάζεται.
«Είναι ζωτικής σημασίας για την ασφάλεια των τροφίμων και της διατροφής να μοντελοποιούνται τέτοιες αλλαγές και οι επιπτώσεις τους στη γεωργία», λέει ο Grüter. «Πλέον μοντελοποιούμε κυρίως καλλιέργειες σε μετρητά, αλλά το αβοκάντο είναι επίσης μια σημαντική, θρεπτική καλλιέργεια».
Πηγή: www.nationalgeographic.co.uk